Ekologiczny ogród: naturalne środki ochrony roślin

Jak odżywić glebę i pozbyć się chwastów bez stosowania preparatów chemicznych? To jedno z kluczowych pytań nurtujących każdego ogrodnika rozważającego stosowanie naturalnych środków ochrony roślin.

Nawozy chemiczne to najpopularniejsza metoda ochrony roślin, chętnie stosowana zarówno przez amatorów ogrodnictwa, jak i profesjonalistów. Nadużywanie tego typu substancji może jednak doprowadzić do znacznego pogorszenia kondycji posadzonych i posianych roślin, w a skrajnych przypadkach nawet do ich przegnicia. Z tego względu warto poznać alternatywny – naturalny – sposób pielęgnacji gleby: ściółkowanie, czyli przykrycie roślin warstwą odpowiednio wybranego materiału organicznego bądź nieorganicznego.

Ściółkowanie niesie ze sobą wiele korzyści:

• ogranicza rozwój chwastów,
• pobudza rozwój mikroorganizmów glebowych wzbogacających glebę w składniki pokarmowe,
• hamuje wypłukiwanie z gleby składników pokarmowych i zabezpiecza ją przed rozmywaniem (w czasie deszczu, podlewania).
• pomaga utrzymać stałą temperaturę podłoża (chłodzi ją latem i ogrzewa zimą),
• chroni glebę przed nadmiernym wyparowywaniem wody,
• zmniejsza ryzyko porażenia warzyw przez choroby grzybowe.

Skuteczność ściółkowania zależy od rodzaju ściółki. Każdy z nich różni się pod kątem właściwości, dlatego nie śpiesz się z jego wyborem i zastanów się, który jest najbardziej odpowiedni do Twojego ogrodu. Do naturalnej pielęgnacji gleby możesz wykorzystać zarówno organiczne, jak i nieorganiczne materiały ściółkowania.

Wśród organicznych ściółek, najpopularniejszymi są:

1. skoszona trawa

Łatwo przyswajalne, bogate źródło próchnicy. Rozsypując ją na mokre gazety (rozłożone na podłożu) szybko pozbędziesz się uciążliwych chwastów, a także zahamujesz ich rozwój w miejscu jeszcze niezachwaszczonym a przygotowywanym pod uprawę.

2. zmielona kora

Wzbogaca glebę o cenną próchnicę, hamuje rozwój patogenów (przede wszystkim grzybów chorobotwórczych). Ściółka z kory drzew iglastych (z reguły kora sosnowa) pomaga utrzymać kwaśny odczyn gleby, przez co najbardziej pomocna jest w uprawie roślinności kwasolubnej (m.in.: iglaków, borówki amerykańskiej, różaneczników i azalii). Natomiast ściółka z kory bukowej, ze względu na zawartość wapnia, sprawdzi się w odkwaszeniu gleby.

Podczas zakupu kory, zwróć uwagę na jej jakość. Ważne, aby była jednolita (bez gałązek czy śmieci); najlepsze efekty przynosi ściółkowanie korą przekompostowaną, niezawierającą szkodliwych dla roślin substancji.

3. słoma

Ze względu na bardzo wolne rozkładanie się stanowi doskonały materiał do ściółkowania wymagających gatunków warzyw, tj. o długim okresie uprawy, potrzebującym dużej ilości wody. Ściółka z pociętej słomy wzmacnia tkanki roślin, efektywnie hamuje rozwój chorób, a także izoluje rośliny wrażliwe na wilgoć.

4. kompost

Najżyźniejsza ze ściółek, którą możesz stosować w dowolnej ilości bez ryzyka przedawkowania. Kolejną zaletą jest możliwość własnej produkcji.

Kompost wyraźnie poprawia strukturę podłoża; dzięki niemu gleba piaszczysta lepiej absorbuje wodę, a ciężka i zbita staje się przewiewna oraz pulchna. Dostarcza także glebie cennej próchnicy w postaci łatwo przyswajalnych mikro- i makroelementów niezbędnych do prawidłowego rozwoju roślin.

Przygotowując kompost, zwróć uwagę na jakość roślin. Jeżeli wśród jego składników znajdą się chwasty z nasionami istnieje duże ryzyko ich wzrostu na rabatach.

5. igliwie

Polecane do ściółkowania iglaków, różaneczników, azalii i innych roślin wrzosowatych. Doskonale sprawdza się w ogrodzie o charakterze leśnym, udając naturalną leśną ściółkę.

W celu efektywnego ściółkowania możesz wykorzystać również materiały nieorganiczne. Zaliczamy do nich:

1. żwir lub grys

Polecane do ściółkowania rabat z roślinami ozdobnymi (zapobiegają rozwojowi chwastów, a także stanowią atrakcyjny element dekoracyjny).

2. kamień dekoracyjny

Doskonale prezentuje się jako tło dla roślin ozdobnych - szczególnie traw, bukszpanów oraz cisowych topiarów. Kamień dekoracyjny jako ściółkę najczęściej stosowany jest w ogrodach skalnych, preriowych i żwirowych.

3. pokruszone cegły, metalowe odpadki, kawałki szkła

Wykorzystywane są sporadycznie i amatorsko. Ze względu na różnorodne barwy, stanowią atrakcyjne tło dla roślin. Tak stworzoną kompozycję możesz dodatkowo uwydatnić, sadząc rośliny o kontrastowym zabarwieniu kwiatów bądź liści.

Wadą tego rodzaju ściółki jest duże ryzyko skaleczeń zarówno podczas jej rozsypywania po podłożu, jak i w trakcie późniejszej pielęgnacji poszczególnych gatunków roślin. Metalowe odpadki i kawałki szkła stanowią także realne zagrożenie dla zwierząt przebywających w ogrodzie oraz bawiących się w nim dzieci.

Kiedy rozkładać ściółkę?

Najdogodniejszym terminem ściółkowania jest wczesna wiosna. Wówczas gleba jest najlepiej nawodniona, a także wolna od chwastów. Przed rozłożeniem ściółki, dokładnie spuchnij glebę. W ten sposób zwiększysz jej przepuszczalność, dzięki czemu poszczególne składniki odżywcze szybciej dostaną się do jej strefy korzennej roślin.

Pamiętaj, aby nie ściółkować gleby zmarzniętej, która – ze względu na właściwości izolacyjne materiału ściółki – będzie znacznie wolniej rozmarzać.

Jak prawidłowo rozkładać ściółkę?

Materiał przeznaczony do ściółkowania powinien być lekko wilgotny i rozdrobniony. Ściółkę rozsyp równomiernie na całej powierzchni gleby (zarówno działki, jak i rabat roślin ozdobnych), tworząc warstwę o grubości od kilku (między warzywami i niewielkimi roślinami ozdobnymi) do kilkunastu centymetrów (10-12 między większymi krzewami oraz drzewami). Pamiętaj, aby ściółkę rozsiewać dookoła rośliny - tak, by nie dotykała bezpośrednio łodyg ani pni, a przez to doprowadzić do ich gnicia.

Ściółkowanie to najbardziej efektywna metoda nieinwazyjnej ochrony roślin. Stosowanie naturalnej ściółki nie tylko skutecznie powstrzymuje rozwój chwastów, ale i dodatkowo odżywia glebę w cenne mikro- i makroelementy potrzebne do prawidłowego wzrostu roślin ozdobnych i upraw.